Dla turystów Powiat Szczycieński dla mieszkańców
BIP

Śladami przeszłości według przewodników Wojciecha Kujawskiego - podróż siódma

2021-06-11 07:50:15 (ost. akt: 2021-06-11 08:24:41)

W publikowanym cyklu „Siedmiu Podróży” prezentujemy krótkie fragmenty przewodników Wojciecha Kujawskiego wraz z archiwalnymi fotografiami. Odnajdziecie w nich Państwo miejsca zlokalizowane w gminach Rozogi, Dźwierzuty, Szczytno, Jedwabno i miastach Szczytno, Pasym i Wielbark. Mamy nadzieję, że zachęci to Państwa by sięgnąć po przewodniki autora i odwiedzić opisywane miejsca.

Posuwając się przygranicznym pasem południa Mazur na wschód po dłuższym postoju w Szczytnie mamy sposobność bliżej poznać tereny Gminy Świętajno. Z punktu widzenia serii przewodników QMK zdarzyło się to już w jej pierwszym tomie „Krutynia” wydanym w 2006 r. Opisując szlak wodny tytułowej rzeki nie sposób bowiem było pominąć…

„Pupy, zwane też Pupek, duża wieś mazurska o typie miasteczka położona wśród lasów Puszczy Piskiej. Sąsiedztwo Puszczy Piskiej oraz bliskość jezior, z których wypływa popularna wśród kajakowców Krutynia, ściąga tu turystów wodnych.”

M. Orłowicz, J. Kołodziejczyk, Pojezierze..., 1952, s. 126.

https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/1-41017.jpg
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"

Jak okazało się po latach, miejscowości Gminy Świętajno, spośród których najbardziej znane jest obecne Spychowo (nazwa Pupy została urzędowo zniesiona w 1962), pojawiły się aż w trzech tytułach serii. Poza kolejnymi wydaniami „Krutyni” były to tomy „Omulew – Pisa” (2011) i „Puszcza Piska” (2019), przy czym wydanie III „Krutyni” (2012) miało znacznie zmieniony przebieg trasy – oddzielny rozdział został poświęcony rzece Babant i jej okolicom. Można zatem powiedzieć, że obok Pisza czy Rucianego-Nidy Gmina Świętajno zalicza się do „serca Mazur”, co zawdzięcza położeniu w ciekawym krajobrazie kulturowym, a co za tym idzie bogatej ikonografii i licznym opisom w literaturze.

https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/2-41018.jpg
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"

Dawne oblicze okolic Spychowa i Świętajna poznajemy zatem w pierwszej kolejności dzięki rzeczowym informacjom podawanym przez przewodniki turystyczne z epoki (głównie z przewodnika M. Orłowicza z 1923) oraz barwnym zapiskom z podróży Melchiora Wańkowicza, który właśnie w Spychowie rozpoczął spływ kajakowy szlakiem Krutyni…

„Do Pup jedzie się godzinę koleją ze Szczytna. Wyładowujemy się na małej stacyjce. (…) W gospodzie Junga karczmarz mówi po niemiecku i nie rozumie po polsku. (...) Rezygnujemy z honorowego alkierzyka i wchodzimy na salę ogólną, aby zapoznać się z ludnością. Ale po chwili zaczynam żałować. Tirliporek [córka Wańkowicza – W. K.] test wprawdzie wycirus i wagabunda, ale co za wiele, to niezdrowo. Sala tonie w oparach piwa. Wiejskie osiłki, w czapkach, spod których wyglądają zmierzwione włosy, w porozpinanych kamizelach rozwaleni na stołach, na których szklą się rozlane trunki, bełkocą pijanymi głosami. Jest dzień powszedni. W jednej ze starych kronik kościelnych tego kraju jest zanotowany zwyczaj – że sołtysi karali gminiaków grzywną piwną, od czego bardziej jeszcze wzrastało pijaństwo, bo juści grzywny nikt za kołnierz nie wylewał.”

M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, 1936, s. 46.

https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/3-41019.jpg
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"

W kolejnych tomach pojawiają się także krótkie notki podające najważniejsze wydarzenia z życia wsi oraz ważne fakty z dziejów regionu podane w formie obszernych cytatów z fundamentalnego dzieła „Historia Mazur” Maxa Toeppena (np. wielkie manewry w Jerutkach z udziałem króla Fryderyka Wilhelma III i królowej Luizy). Z kart reportażu „Na tropach Smętka” Wańkowicza poznajemy też bliżej Piasutno i tragiczną historię polskiego nauczyciela Jerzego Lanca. W tomie „Omulew – Pisa” archiwalne pocztówki z utrwalonymi na nich obrazami dawnego życia posłużyły także do zilustrowania fragmentów ikonicznej powieści „Dzieci Jerominów” Ernsta Wiecherta. Warto przy tym dodać, że polskie wydania „Historii Mazur” i „Dzieci Jerominów” są od dawna niedostępne na rynku księgarskim, a jedynie druga z tych pozycji pojawia się w biegu antykwarycznym, toteż przewodniki QMK są wciąż dostępnymi pozycjami dającymi możliwość choćby częściowego zapoznania się z tymi obowiązkowymi lekturami miłośników i znawców Mazur.

https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/1-41033.jpg

https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/2-41034.jpg
<br />
https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/3-41035.jpg
Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Krutynia"

https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/1-41036.jpg
https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/2-41037.jpg
https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/3-41038.jpg
https://m.powiatszczycienski.pl/2021/06/orig/4-41039.jpg
Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Puszcza Piska"







Zobacz także

więcej »