W publikowanym cyklu „Siedmiu Podróży” prezentujemy krótkie fragmenty przewodników Wojciecha Kujawskiego wraz z archiwalnymi fotografiami. Odnajdziecie w nich Państwo miejsca zlokalizowane w gminach Rozogi, Dźwierzuty, Szczytno, Jedwabno i miastach Szczytno, Pasym i Wielbark. Mamy nadzieję, że zachęci to Państwa by sięgnąć po przewodniki autora i odwiedzić opisywane miejsca.
Posuwając się przygranicznym pasem południa Mazur na wschód po dłuższym postoju w Szczytnie mamy sposobność bliżej poznać tereny Gminy Świętajno. Z punktu widzenia serii przewodników QMK zdarzyło się to już w jej pierwszym tomie „Krutynia” wydanym w 2006 r. Opisując szlak wodny tytułowej rzeki nie sposób bowiem było pominąć…
„Pupy, zwane też Pupek, duża wieś mazurska o typie miasteczka położona wśród lasów Puszczy Piskiej. Sąsiedztwo Puszczy Piskiej oraz bliskość jezior, z których wypływa popularna wśród kajakowców Krutynia, ściąga tu turystów wodnych.”
M. Orłowicz, J. Kołodziejczyk, Pojezierze..., 1952, s. 126.
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"
Jak okazało się po latach, miejscowości Gminy Świętajno, spośród których najbardziej znane jest obecne Spychowo (nazwa Pupy została urzędowo zniesiona w 1962), pojawiły się aż w trzech tytułach serii. Poza kolejnymi wydaniami „Krutyni” były to tomy „Omulew – Pisa” (2011) i „Puszcza Piska” (2019), przy czym wydanie III „Krutyni” (2012) miało znacznie zmieniony przebieg trasy – oddzielny rozdział został poświęcony rzece Babant i jej okolicom. Można zatem powiedzieć, że obok Pisza czy Rucianego-Nidy Gmina Świętajno zalicza się do „serca Mazur”, co zawdzięcza położeniu w ciekawym krajobrazie kulturowym, a co za tym idzie bogatej ikonografii i licznym opisom w literaturze.
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"
Dawne oblicze okolic Spychowa i Świętajna poznajemy zatem w pierwszej kolejności dzięki rzeczowym informacjom podawanym przez przewodniki turystyczne z epoki (głównie z przewodnika M. Orłowicza z 1923) oraz barwnym zapiskom z podróży Melchiora Wańkowicza, który właśnie w Spychowie rozpoczął spływ kajakowy szlakiem Krutyni…
„Do Pup jedzie się godzinę koleją ze Szczytna. Wyładowujemy się na małej stacyjce. (…) W gospodzie Junga karczmarz mówi po niemiecku i nie rozumie po polsku. (...) Rezygnujemy z honorowego alkierzyka i wchodzimy na salę ogólną, aby zapoznać się z ludnością. Ale po chwili zaczynam żałować. Tirliporek [córka Wańkowicza – W. K.] test wprawdzie wycirus i wagabunda, ale co za wiele, to niezdrowo. Sala tonie w oparach piwa. Wiejskie osiłki, w czapkach, spod których wyglądają zmierzwione włosy, w porozpinanych kamizelach rozwaleni na stołach, na których szklą się rozlane trunki, bełkocą pijanymi głosami. Jest dzień powszedni. W jednej ze starych kronik kościelnych tego kraju jest zanotowany zwyczaj – że sołtysi karali gminiaków grzywną piwną, od czego bardziej jeszcze wzrastało pijaństwo, bo juści grzywny nikt za kołnierz nie wylewał.”
M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, 1936, s. 46.
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"
W kolejnych tomach pojawiają się także krótkie notki podające najważniejsze wydarzenia z życia wsi oraz ważne fakty z dziejów regionu podane w formie obszernych cytatów z fundamentalnego dzieła „Historia Mazur” Maxa Toeppena (np. wielkie manewry w Jerutkach z udziałem króla Fryderyka Wilhelma III i królowej Luizy). Z kart reportażu „Na tropach Smętka” Wańkowicza poznajemy też bliżej Piasutno i tragiczną historię polskiego nauczyciela Jerzego Lanca. W tomie „Omulew – Pisa” archiwalne pocztówki z utrwalonymi na nich obrazami dawnego życia posłużyły także do zilustrowania fragmentów ikonicznej powieści „Dzieci Jerominów” Ernsta Wiecherta. Warto przy tym dodać, że polskie wydania „Historii Mazur” i „Dzieci Jerominów” są od dawna niedostępne na rynku księgarskim, a jedynie druga z tych pozycji pojawia się w biegu antykwarycznym, toteż przewodniki QMK są wciąż dostępnymi pozycjami dającymi możliwość choćby częściowego zapoznania się z tymi obowiązkowymi lekturami miłośników i znawców Mazur.
Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Krutynia"
Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Puszcza Piska"
„Pupy, zwane też Pupek, duża wieś mazurska o typie miasteczka położona wśród lasów Puszczy Piskiej. Sąsiedztwo Puszczy Piskiej oraz bliskość jezior, z których wypływa popularna wśród kajakowców Krutynia, ściąga tu turystów wodnych.”
M. Orłowicz, J. Kołodziejczyk, Pojezierze..., 1952, s. 126.
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"
Jak okazało się po latach, miejscowości Gminy Świętajno, spośród których najbardziej znane jest obecne Spychowo (nazwa Pupy została urzędowo zniesiona w 1962), pojawiły się aż w trzech tytułach serii. Poza kolejnymi wydaniami „Krutyni” były to tomy „Omulew – Pisa” (2011) i „Puszcza Piska” (2019), przy czym wydanie III „Krutyni” (2012) miało znacznie zmieniony przebieg trasy – oddzielny rozdział został poświęcony rzece Babant i jej okolicom. Można zatem powiedzieć, że obok Pisza czy Rucianego-Nidy Gmina Świętajno zalicza się do „serca Mazur”, co zawdzięcza położeniu w ciekawym krajobrazie kulturowym, a co za tym idzie bogatej ikonografii i licznym opisom w literaturze.
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"
Dawne oblicze okolic Spychowa i Świętajna poznajemy zatem w pierwszej kolejności dzięki rzeczowym informacjom podawanym przez przewodniki turystyczne z epoki (głównie z przewodnika M. Orłowicza z 1923) oraz barwnym zapiskom z podróży Melchiora Wańkowicza, który właśnie w Spychowie rozpoczął spływ kajakowy szlakiem Krutyni…
„Do Pup jedzie się godzinę koleją ze Szczytna. Wyładowujemy się na małej stacyjce. (…) W gospodzie Junga karczmarz mówi po niemiecku i nie rozumie po polsku. (...) Rezygnujemy z honorowego alkierzyka i wchodzimy na salę ogólną, aby zapoznać się z ludnością. Ale po chwili zaczynam żałować. Tirliporek [córka Wańkowicza – W. K.] test wprawdzie wycirus i wagabunda, ale co za wiele, to niezdrowo. Sala tonie w oparach piwa. Wiejskie osiłki, w czapkach, spod których wyglądają zmierzwione włosy, w porozpinanych kamizelach rozwaleni na stołach, na których szklą się rozlane trunki, bełkocą pijanymi głosami. Jest dzień powszedni. W jednej ze starych kronik kościelnych tego kraju jest zanotowany zwyczaj – że sołtysi karali gminiaków grzywną piwną, od czego bardziej jeszcze wzrastało pijaństwo, bo juści grzywny nikt za kołnierz nie wylewał.”
M. Wańkowicz, Na tropach Smętka, 1936, s. 46.
Opis. Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Omulew - Pisa"
W kolejnych tomach pojawiają się także krótkie notki podające najważniejsze wydarzenia z życia wsi oraz ważne fakty z dziejów regionu podane w formie obszernych cytatów z fundamentalnego dzieła „Historia Mazur” Maxa Toeppena (np. wielkie manewry w Jerutkach z udziałem króla Fryderyka Wilhelma III i królowej Luizy). Z kart reportażu „Na tropach Smętka” Wańkowicza poznajemy też bliżej Piasutno i tragiczną historię polskiego nauczyciela Jerzego Lanca. W tomie „Omulew – Pisa” archiwalne pocztówki z utrwalonymi na nich obrazami dawnego życia posłużyły także do zilustrowania fragmentów ikonicznej powieści „Dzieci Jerominów” Ernsta Wiecherta. Warto przy tym dodać, że polskie wydania „Historii Mazur” i „Dzieci Jerominów” są od dawna niedostępne na rynku księgarskim, a jedynie druga z tych pozycji pojawia się w biegu antykwarycznym, toteż przewodniki QMK są wciąż dostępnymi pozycjami dającymi możliwość choćby częściowego zapoznania się z tymi obowiązkowymi lekturami miłośników i znawców Mazur.
Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Krutynia"
Prezentowany materiał pochodzi z tomu - "Puszcza Piska"
