W publikowanym cyklu „Siedmiu Podróży” prezentujemy krótkie fragmenty przewodników Wojciecha Kujawskiego wraz z archiwalnymi fotografiami. Odnajdziecie w nich Państwo miejsca zlokalizowane w gminach Rozogi, Dźwierzuty, Szczytno, Jedwabno i miastach Szczytno, Pasym i Wielbark. Mamy nadzieję, że zachęci to Państwa by sięgnąć po przewodniki autora i odwiedzić opisywane miejsca.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Jeśli przyjąć, że przewodnikiem wyznaczającym w ramach serii „szlaków wodnych” podróż po ziemi szczycieńskiej jest tom Omulew – Pisa, w którym przemierzamy południe Mazur z zachodu na wschód, to kolejnym zakątkiem, jaki poznamy będzie gmina Dźwierzuty i jej okolice. Jednocześnie jest to okolica, która jako pierwsza z powiatu szczycieńskiego została bliżej przedstawiona na kartach ilustrowanych przewodników QMK – miejscowości z gminy Dźwierzuty znalazły się bo wiem już w pierwszym tomie serii Krutynia. Zapoznając się z szeroko rozumianym otoczeniem tytułowej rzeki Czytelnik miał możliwość dotrzeć w rejon wsi Rańsk, Targowo i Orzyny. A że wędrówkę wyznaczały tytułowe drogi wodne, to w tym wypadku pretekstem do spenetrowania tej części Mazur było podążanie z biegiem rzeki Babant, głównego dopływu Krutyni. Niektórzy autorzy opracowań krajoznawczych twierdzą nawet, że to główny strumień źródłowy tej rzeki, przybierającej na kolejnych odcinkach różną nazwę (właściwa Krutynia wypływa dopiero z Jeziora Krutyńskiego koło wsi Krutyń).
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
W ten sposób na trasie wyprawy znalazły się m.in. wsie Rudziska i Kobułty, które obecnie urzędowo należą do Biskupca Reszelskiego na Warmii, ale przez wieki kulturowo (jako część Mazur) i administracyjnie (jako część starostwa, a następnie powiatu) były związane ze Szczytnem. Będąc we wsiach w rejonie Dźwierzut często spotykamy się z miejscami, które w pewnych kategoriach można określić jako „naj”. Tak więc dobra rańskie, na których rozwinęły się m.in. wsie Rańsk, Orzyny, Targowo czy Dźwierzuty należały do największych nadań ziemskich Zakonu na obszarze obecnych Mazur w ramach kolonizacji południowej części Prus przez Krzyżaków. Z kolei wsie Targowo i Rumy zaliczały się do największych, a w każdym razie do najliczniejszych na całych Mazurach. Oczywiście większą i liczniej zamieszkałą miejscowością były same Dźwierzuty, ale ze względu na charakter zabudowy i funkcję lokalnego centrum gospodarczego była to jedna z tych miejscowości, które zachowując wiejski charakter mogły kojarzyć się z niewielkim miasteczkiem, podobnie jak np. Wydminy koło Giżycka czy choćby sąsiednie Jedwabno, i tak zresztą określił je dr Orłowicz w swoim przewodniku z 1923 r. Na kartach przewodnika Krutynia spotkamy też najgłębsze jezioro Mazur, zarówno pod względem głębokości maksymalnej (65 m) i średniej (23,9), czyli Babięty Wielkie oraz jedną z najbardziej fascynujących rzek całego Pojezierza Mazurskiego czyli przepływającą przez niż strugę Babant, łączącą się przed wsią Babięta z drugą główną odnogą górnej części szlaku Krutyni.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
W okolice Dźwierzut powracamy na kartach przednika Omulew – Pisa. Ponownie odwiedzamy tu wspomniane Targowo czy Miętkie, ale przed wszystkim zapoznajemy się obszerniej z dziejami i osobliwościami samych Dźwierzut, w szczególności z tradycją tutejszych targów końskich i dawnym kościołem ewangelickim, który dzięki staraniom pastora Twardzika z Pasymia odzyskał w ostatnim czasie część dawnego blasku jako miejsce organizowanych tu i w Pasymiu corocznych festiwali muzyki organowej. Zarówno na kartach przewodnika, jak i podczas zwiedzania można tu wciąż znaleźć sporo stylowej architektury z dawnych czasów, zatem dla tych, którym spodobała się idea turystyki porównawczej wypad w te strony dostarczy sporo wrażeń. Niejednokrotnie porównania będą przechodzić tu w poszukiwania śladów nieistniejących już obiektów, jak choćby pałac w Jabłonce, utrwalony nie tylko na fotografiach, ale też w opisie Melchiora Wańkowicza zaczerpniętym z książki Na tropach Smętka. Przy opisie tej okolicy nie mogło zabraknąć jeziora Łęsk, jednego z najbardziej urokliwych na całych Mazurach, a nad nim słynnego ośrodka wypoczynkowego Kulka, w którym niegdyś funkcjonował m.in. powiatowy ośrodek kolonijny dla dzieci. Warto sprawdzić w terenie ile zostało z ducha dawnych czasów, utrwalonego na kartach albumowych przewodników.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Śladami przeszłości według przewodników Wojciecha Kujawskiego - podróż czwarta
