W publikowanym cyklu „Siedmiu Podróży” prezentujemy krótkie fragmenty przewodników Wojciecha Kujawskiego wraz z archiwalnymi fotografiami. Odnajdziecie w nich Państwo miejsca zlokalizowane w gminach Rozogi, Dźwierzuty, Szczytno, Jedwabno i miastach Szczytno, Pasym i Wielbark. Mamy nadzieję, że zachęci to Państwa by sięgnąć po przewodniki autora i odwiedzić opisywane miejsca.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Po odwiedzeniu Jedwabna i okolicznych wiosek ilustrowany przewodnik Omulew – Pisa zabierze nas w dalszym ciągu do Wielbarka, a trasę podróży – zgodnie z tytułem rozdziału – wyznaczy bieg rzeki Omulwi.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Przy opisywaniu dziejów i topografii Wielbarka, podobnie zresztą jak innych miejscowości regionu, zwłaszcza miast, towarzyszą nam zapiski dra Mieczysława Orłowicza zaczerpnięte w formie cytatów z jego Ilustrowanego przewodnika po Mazurach Pruskich i Warmii (1923) oraz fragmenty słynnej książki Melchiora Wańkowicza Na tropach Smętka (1936). O ile Orłowicz dostarcza rzeczowych, można by powiedzieć „suchych” informacji, to barwny język Wańkowicza wnosi w opowieść o dawnych Mazurach swoisty koloryt. Można przekonać się o tym choćby przy okazji wspomnienia historii śmierci generała Samsonowa w rejonie Piwnic Wielkich i Przeździęka. Ilustrowane przewodniki QMK są pomyślane jako lektura, która zachęci odbiorcę do własnych poszukiwań opisanych miejsc i wydarzeń, stąd też równie duże znaczenie mają przytoczone fakty co sposób ich prezentacji, z założenia wzbudzające zainteresowanie poruszaną tematyką.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Prezentacja poszczególnych zakątków powiatu nie opiera się na kryteriach administracyjnych, lecz geograficznych. Jako że Omulew toczy swoje wody na południe, w rejonie Wielbarka przekracza dawną granicę państwową, a obecną granicę województwa, toteż po zapoznaniu się z tą okolicą narracja przenosi się w rejon Pasymia. Ale wsie gminy Wielbark powracają w dalszej części książki, w rozdziale prowadzącym Czytelnika wzdłuż wspomnianej granicy, po typowym obszarze pogranicza kulturowo-etnicznego. Odwiedzamy tu zatem m.in. Lesiny Wielkie, Sędrowo, Zieleniec czy Olędry i związane z tą ostatnią mokradła Łatany. Zagłębienie się w ten krajobraz i dzieje miejscowości pozwala lepiej zrozumieć fenomen dawnych Mazur, których oblicze kształtowali nie tylko polskojęzyczni ewangelicy, czyli Mazurzy, ale też ludność katolicka pochodzenia polskiego. Rdzenna społeczność katolicka (w odróżnieniu od katolików „importowanych” z głębi Niemiec wraz z nowo powstającymi garnizonami w miastach regionu) występowała zwłaszcza w pasie przygranicznym, gdzie silne były wpływy pobliskich Kurpiów. Jednym z ważnych ośrodków katolickich na południu Mazur były Lesiny Wielkie, tutejszą parafię zakładał Warmiak, ksiądz Walenty Tolksdorf, zwany Apostołem Mazurów. Karty przewodnika Omulew – Pisa przybliżają zatem także tę postać.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Wyprawa w okolice Wielbarka może zatem stać się przyczynkiem do zgłębiania niuansów kulturowych, a także aspektów związanych z kształtowaniem krajobrazu, w szczególności melioracji przeprowadzanych dawno temu na tych terenach. Ich najbardziej spektakularnymi przykładami były regulacja biegu rzeki Omulwi i zagospodarowanie wspomnianych mokradeł Łatany. Jeszcze jeden przykład na to, że fascynujące historie mogą kryć się w pozornie mało spektakularnych okolicznościach przyrody.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
Opis. Fragment przewodnika Wojciecha Kujawskiego.
